Gružani se poslednjih meseci „muški“ bore da sačuvaju svoj kraj i odupru se istraživačkim kompanijama koje su „bacile oko“ na rudno blago Kotlenika. S druge strane, životna sredina u opštini Knić godinama je izložena brojnim drugim „domaćim“ rizicima. Zbog nedovoljno razvijene kanalizacione mreže i nesanitarnih septičkih jama, prisutno je zagađenje površinskih i podzemnih voda i zemljišta. Posebna opasnost je direktno odvođenje otpadnih voda u prvoj zoni sanitarne zaštite oko Gružanske akumulacije.
Na ove probleme je ukazalo udruženje „Ekomar“ u Izveštaju o stanju životne sredineu opštini Knić , koji je jedan od rezultata projekta „ Ekološka opština Knić“ i treba da posluži kao osnov za izradu budućeg Programa zaštite životne sredine opštine Knić.
Problem su nesanitarne septičke jame
Kako se navodi u izveštaju Ekomara, pokrivenost teritorije opštine Knić kanalizacionom mrežom je nezadovoljavajuća. U gradskom području je izgrađeno oko 17 kilometara kanalizacione mreže, a ukupan broj domaćinstava priključenih na kanalizacionu mrežu je 194. Samo šestina ispuštenih otpadnih voda je u sistemu za odvođenje, dok se ostatak nekontrolisano ispušta.Ni u jednom od seoskih naselja na teritoriji opštine do 2022. godine nije postojao kanalizacioni sistem.
U selima je odvođenje fekalnih otpadnih voda rešeno septičkim jamama. Većina ovih septičkih jama ne ispunjava propisane standarde i izvedene su veoma loše.
Ekolozi ukazuju da je neophodno znatno proširenje kanalizacione mreže na celoj teritoriji opštine Knić. U delu gradskog područja primetna je velika razlika između broja priključaka na centralni sistem vodosnadbevanja i broja priključka na kanalizacionu mrežu.
U Izveštaju o stanju životne sredineu opštini Knić se navodi da bi se izgradnjom 50 kilometara nove primarne i sekundarne mreže uz neophodan kolektorski sistem u okolnim seoskim naseljima, uz mogućnost faznog korišćenja vodonepropusnih septičkih jama, znatno unapredio životni standard stanovništva i smanjilo zagađenje okoline.
Lokalna samouprava je izradila 2020. godine Studiju upravljanja otpadnim vodama za celokupnu teritoriju opštine Knić. Izrađena je neophodna projektno tehnička dokumentacija i dobijene su građevinske dozvole za četiri postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda. Izgradnja ovih postrojenja je planirana u najgušće naseljenim seoskim područjima, a izgradnjom planiranih postrojenja znatno bi se smanjio udeo ispuštanja netretiranih fekalnih voda sa teritorije opštine čime bi se znatno smanjilo zagađenje vodotokova i zemljišta.
Stručnjaci „Ekomara“ postavljaju ključna pitanja :Da li postoji popis zagađivača u slivnom području Gružanske akumulacije i kontrola ispuštanja kanalizacionih voda ? Gde se odvozi i prazni sadržaj septičkih jama?
Naglašavaju i da se postrojenje za prečišćavanje otadnih voda u Kusovcu nalazi u neposrednoj blizini jezera.
Dug spisak zagađivača
Zemljište, naročito poljoprivredno, je ugroženo nekontrolisanim korišćenjem pesticida i đubriva.U dolinama reka i oko akumulacije Gruža nalaze se veće ili manje deponije koje sadrže otpad veoma različitog porekla koji na izvestan način na lokalnom nivou dovodi i do fizičkog, hemijskog i biološkog zagađivanja zemljišta. Na prostoru opštine Knić do skoro nije bilo velikih industrijskih objekata koji bi mogli da utiču na kvalitet zemljišta. Izgradnja novih privrednih i poslovnih objekta može da dovede do zagađenja zemljišta.
U Ekomaru beleže i da je izražena erozija zemljišta. Erozijom zemljišta obuhvaćeno je oko 90 odsto površine sliva Gruže raznih stepena, od slabe erozije do razorne. Površinskom erozijom je napadnut gornji deo sliva Gruže, od izvorišta do reona sela Grivac, a pretežno slabom erozijom donji deo slivnogpodručja akumulacije „Gruža“. Ovakvom stanju zemljišta doprineli su prekomerna eksploatacija sirovina, nepravilna obrada zemljišta, nagibi terena, bujice i geološka podloga.
- Kvalitet zemljišta sliva akumulacije „Gruža“ ozbiljno je narušen erozionim procesima. Otpadne vode i naftni derivati koji se upuštaju u zemljište, pesticidi i veštačka đubriva predstavljaju direktni zagađivač, ako se infiltriraju u tekuće vode i samu akumulaciju, navodi se u izveštaju Ekomara.
Kanalska mreža za navodnjavanje i odvodnjavanje nije izgrađena ni u jednoj katastarskoj opštini.
Ovaj problem je naročito izražen u sušnim periodima tako da predstavlja odgovarajući faktor za gajenje određenih poljoprivrednih kultura, takođe u periodima visokog nivoa podzemnih voda i velike količine atmosferskih padavina kada su površine poplavljene.
- U letnjem periodu zemljište (poljoprivredno) može da bude ugroženo i navodnjavanjem iz „cvetajuće“ akumulacije Gruža. Poljoprivredne parcele u prvoj zoni sanitarne zaštite Gružanske akumulacije se često navodnjavaju vodom iz jezera. Nekontrolisano navodnjavanje u vreme „cvetanja“ cijanobakterija može da dovede do kontaminacije zemljišta i useva cijanotoksinima, beleži se u Izveštaju o stanju životne sredine u opštini Knić koji je objavljen na sajtu Ekomara.