Izdanje „Kragujevačkog leksikona” beleži da pijace imaju dugu tradiciju u našem gradu zbog povoljnog geografskog položaja i povezanosti putnim i rečnim pravcima Kragujevca sa Carigradskim drumom. U tursko doba postojalo je pazarište pored Kamene ćuprije a krajem 19. i početkom 20. veka osnovana je gradska, takozvana „ženska pijaca” na kojoj su se građani snabdevali životnim namirnicama.
Posle Prvog svetskog rata pijaca je privremeno izmeštena kod Starog načelstva (Hotel „Dubrovnik, danas „Rajfajzen”), a trgovinska razmena često je obavljana na prostoru od nove crkve do Betonskog mosta i na skveru „Kod krsta”.
Do 1926. godine u Kragujevcu je bio određen trg za snabdevanje poljoprivrednim proizvodima u okviru današnjeg kompleksa Miloševog venca (baš u neposrednoj blizini današnje Tržnice).
POČETKOM 20. VEKA PIJACA SE NALAZILA NA TRGU KOD KRSTA
Istoričar Boriša Radovanović u svojoj knjizi „Stari Kragujevac” ističe da se u to vreme podizanje gradske tržnice nametalo opštinskim upravama kao prioritetno. U Istorijskom arhivu sačuvan je dokument iz kojeg se vidi da je 1924. godine bila formirana jedna opštinska komisija koja je „imala da pregleda sve placeve i predloži prostor za pijačnu zgradu”.
Kako piše Radovanović: „Prazan prostor kod Kneževog konaka, koji je u vreme kneza Miloša služio za egzicir vojske bio je podesan za podizanje zgrade namenjene gradskoj tržnici. Nalazio se u samom varoškom jezgru, i bio dovoljno prostran da se na njemu podigne zgrada i prihvati velika količina robe, koju su donosili seljaci svakoga dana”, navodi on u monografiji „Stari Kragujevac”.
TRŽNICA I GRADSKA PIJACA POSLE DRUGOG SVETSKOG RATA – 1958. GODINA
Izrada projekta zgrade Tržnice bila je poverena tehničkom birou „Solarević” iz Beograda, koji je na vreme uradio traženi projekat.
Zdanje kragujevačke pijace projektovao je Đorđe Kovaljevski, arhitekta koji je radio Generalni regulacioni plan Beograda. Po planu Kovaljevskog u saradnji sa Mihailom Radovanovićem u Kragujevcu je podignuta i Dom požarne družine – Vatrogasni dom 1934. godine.
Radovi na izgradnji zgrade Tržnice započeli su 1928. godine a godinu dana kasnije objekat je bio sagrađen i predat na upotrebu Opštini varoši Kragujevačke.
Urbanista dr Veroljub Trifunović u svojoj knjizi „Arhitektura o Kragujevcu” u poglavlju o tržnici „Neklasična eklektika” ističe da je ova zgrada stilski eklektička.
Po njemu: „Bilo je to idejno kolebanje iz dvadesetih godina kada se još ne napuštaju stari stilovi, a postepeno prihvataju moderni. Sadrži elemente akademizma, ali i secesije, da bi osnovni projektni i konstruktivni sklop bio u duhu moderne arhitekture. Bazilikalna građevina uspešno je završena polurotondama sa polukupolama. Tako je dobijen značajan arhitektonski korpus u jezgru Kragujevca”, stručno je ocenio ovo zdanje Trifunović u „Arhitekturi o Kragujevcu”.
TRŽNICA I GRADSKA PIJACA POSLE DRUGOG SVETSKOG RATA – 1958. GODINA
Pri uređivanju Malog parka na Miloševom vencu 1932. godine podignut je spomenik „Palim Šumadincima”, izvanredno delo vajara Antuna Augustinčića. U svojim kasnijim knjigama „Urbanizam u Kragujevcu” i „Interbelum” posvećenim urbanističkom i građevinskom nasleđu našeg grada Trifunović ističe da je zdanje Gradske tržnice bilo najlepša pijačna hala podignutih ne samo u Srbiji, već u čitavoj Kraljevini Jugoslaviji tih predratnih godina.
Piše: Zoran Mišić
Kragujevac 1928. g. i Kragujevac danas… po mom misljenju lokacija za pijacu danas je neadekvatna… Objekat je prelep treba mu dati drugu namenu, a imajuci u vidu blizinu pozorista, gimnazije, muzeja, malog parka, pesackog mosta, stare crkve, bioskopa Radnicki, ulice Crveno barjace, blizine pesacke zone itd… Za gradsku pijacu treba obezbediti drugu lokaciju, koja bi bila pristupacna za putnicka i teretna vozila, objekat bi trebalo da bude veci… jedna od varijanti za lokaciju je deo kasarne Radomir Putnik
Zgrada Tržnica Kovaljevskog je jutros prilikom radova na uređenju partera oko nje, ozbiljno oštećena. Očekujemo od vas širi izveštaj o tome sa mišljenjem stručnjaka Encikopedijske podatke ćemo pročitati u enciklopediji