U Kragujevcu oko 200 kolonista iz Dalmacije: Predstavljena monografija „Pet ognjišta dalmatinskih kolonistaˮ Miloša Meljanca

Knjiga posvećena svim Dalmaticima i precima koji su iz Vrličke Krajne i Bukovice „trbuhom za kruhom” krenuli pre stotinak godina u obećanu zemlju, Makedoniju, gde je trebalo da dobiju mogućnost da sami prehranjuju svoju porodicu, predstavljena je kragujevačkim čitaocima. Ovako započinje priču o svojoj monografiji „Pet ognjišta dalmatinskih kolonistaˮ Miloš Meljanac, predsednik Udruženja „Od stećaka do krajputašaˮ iz Beograda.

U okviru kragujevačkog sajma knjiga „Književna zonaˮ, a u organizaciji Udruženja Srba iz Hrvatske „Nikola Tesla”, večeras je u prostoru Narodne biblioteke „Vuk Karadžićˮ održana promocija i predstavljanje pomenute monografije koja je rezultat desetogodišnjeg istraživanja.

Monografiju odlikuje lični i emotivni ton, a autor u njoj objedinjuje zapise starijih ljudi s prela, za potrebe njenog stvaranja išao je od kuće do kuće i intervjuisao seljane, kao i prikupljao fotografije. Među Dalmaticima koji su bili u Prilepskom Polju, pojedini ogranci i danas žive u Kragujevcu, kaže Meljanac, to su Aranbašići, Gajići, Dragići, Subotići, Stojisavljevići i Meljanci.

Knjiga, kako ističe autor, prati stradanije kolonista na pet ognjišta.

• Prvo u Dalmaciji, drugo u Makedoniji gde su bačeni na nepodesna mesta za opstanak kolonija, nakon čega su se Dalmatici pobunili i dobili pregrupisavanje kolonija na povoljnije lokacije, to je treće ognjište. Taman kada su stali na noge i doživeli ekonomski i demografski uspon, dolazi do rasparčavanja Jugoslavije, pa su oni proterani kao neblagonadležni element u Bugarskoj. Trebalo je da idu železnicom od Prilepa do Knina, a zna se da ne bi došli do Knina nego bi završili na jednom od najmonstruoznijih stratišta, u Jasenovcu. Zahvaljujući Vladi generala Milana Nedića raspoređeni su kod srbijanskih domaćina od juga, pa do Negotinske Krajne, to je njihovo četvrto ognjište. U proleće 1946. godine su nakon rata bili raspoređeni najviše u Banatu, ali raštrkani u više mesta da ne bi bili kompaktni i predstavljali opasnost za novi poredak koji je gradila komunistička partija Jugoslavije, objašnjava Miloš Meljanac.

Glavni motiv za pisanje ovakve monografije bio je da se oduži svojim precima. Prateći životni put dede i babe došao je u situaciju, kako navodi, da ne može izbeći da isprati i ostale priče njihovih rođaka, kumova, prijatelja. Istražio je svaku porodicu koja je iz Vrličke Krajne i Bukovice naseljena u Prilepsko Polje, a koje su završile svoj životni put u Banatu.

Ovo je treća knjiga Miloša Meljanca koja se bavi malo poznatim temama iz novije istoriografije srpskog naroda.

• Monografija ima jako dobre ocene od eminentnih istoričara i starije, i novije generacije, kao i od publike, a do sada je prezentovana u Beogradu, Skoplju, Banja Luci, Strmici, a u pripremi je Novi Sad, ističe autor.

Pored Miloša Meljanca, učesnici programa bili su istoričar mr Predrag Ilić i moderatorka Sanja Živković. Monografija se može poručiti preko Udruženja „Od stećaka do krajputašaˮ, a do nje se može doći i na promocijama, i sajmovima Krajišnika.