Sveti Stefan se uvek slavi 9. januara, na treći dan Božića i prva je krsna slava u godini, koju slavi veliki broj pravoslavnih Hrišćana. Stefan je bio Jevrejin Helenista, pripadnik dela jevrejskog naroda koji su govorili grčkim jezikom, a Stari zavet Bogoslužili su po prevodu Sedamdesetorice, a ne na jevrejskom originalu. „Helenistički judaizam“ je postao sveopšti pokret koji se proširio posle osvajanja Aleksandra Velikog.
Jevreji su proterali „Heleniste“ iz Jerusalima, ali oni su učenje proširili na Palestinu, Kesariju, Fenikiju, Kipar i Antiohiju, počeli da prihvataju ne-Jevreje u hrišćansku zajednicu i to bez obaveze prihvatanja Mojsijevog zakona, tj. obrezivanja dečaka. Tako vremenom u Antiohiji nestaje naziv „judejska jeres“ i nastaje Hrišćanstvo.
U prvoj godini posle stradanja i Vaznesenja Hristovog, Sveti Stefan je snagom svoje vere, reči i dela podsećao na reči zakona i proroka Starog Zaveta. Jevreji nisu mogli da spreče njegovo propovedanje, pa su ga uz pomoć lažnih svedoka kao i Hrista, oklevetali da je hulio na Boga i Mojsija i pobunili su narod protiv Stefana.
Na suđenju je Sveti Stefan razložno pobio sve klevete lažnih svedoka i sa velikim poštovanjem, ispričao je istoriju Izrailja još od Avrama, koji je prvi dobio obećanje o dolasku Mesije do Mojsija. Istina o Mesiji još više je razbesnela svešteničke i narodne poglavare, koji su sa sudijama Arhiđakona Stefana izveli iz grada i ubili kamenjem. Poslednjereči svetog arhiđakona Stefana su bile: „Gospode, ne uračunaj im greh ovaj“.
U tome je učestvovao i njegov rođak Savle, koji tada još nije spoznao istinu Hristovog učenja, a kasnije je postao jedan od najvernijih Hristovih apostola i promenio je ime u Pavle. Njemu su date i Stevanove bele haljine, da ih čuva. Telo svetog Stefana krišom je uzeo i sahranio na svom imanju potajni hrišćanin i knez jevrejski Gamalil. Mošti svetog prvomučenika Stefana su pronađene blizu Jerusalima 415. godine Gospodnje.
Sveti Stefan je prvi hrišćanin koji je stradao za Gospoda i zato se naziva Prvomučenik, a bio je i prvi od sedmorice đakona izabranih da se staraju o sirotinji, udovicama i bolnicama, pa se naziva i Arhiđakon. Tokom svog apostolskog života činio je čuda i pomagao je ljudima, a sva njegova dobra dela pominju se u Svetom Pismu Novog Zaveta, u kome je opisano i njegovo stradanje.
Na ikonama se oslikava u đakonskom odelu sa kadionicom u desnoj i knjigom Jevanđelja na kojoj su tri kamena, koji simbolizuju njegovo stradanje. Na nekim ikonama u levoj ruci mu je trokraki čirak čirak sa tri zapaljene voštane sveće „trikirije“.
Kod Srba postoji veliki broj narodnih običaja vezanih za Stevanjdan. Najrašireniji običaj je da se na Stevanjdan iznosi božićna slama iz kuće, koja se, zbog verovanja u njenu plodotvornu moć, prvo pažljivo pometena i skupljena, ostavlja u štalu, privredne objekte, voćnjak ili među pčele, radi podsticanja roda ili napretka. U Vojvodini je tradicija da slamu iznose žene, tiho, da se ne bi čulo kako odlazi Božić. One metlu kojom je božićna slama pometena, ne koriste tokom godine, već radi zdravlja čuvaju.
Izvor: GTO Kragujevac