U hramovima Srpske pravoslavne crkve i svim pravoslavnim hramovima pomesnih crkava danas je obeležena Nedelja pravoslavlja, kraj prve i jedne od najstrožijih nedelja Vaskršnjeg posta kada se istovremeno slavi i uspomena na pobedu poštovanja ikona i njihov povratak u hramove.
Ovaj dan pričešća za pravoslavne vernike koji su postili na vodi poštujući pravila četrdesetodnevnog Velikog ili Časnog posta je istovremeno i molitveno sećanje na 842. godinu kada je u vreme vizantijske carice Teodore i patrijarha Metodija okončana borba sa ikonoborcima i ponovo uspostavljeno poštovanje ikona.
Obeležavanje Nedelje pravoslavlja počelo je te godine u Konstantinopolju (Carigradu), a potom se praznovanje proširilo na sav hrišćanski Istok.
Veliki spor i žestoka rasprava oko pitanja da li treba slikati likove Hrista, Bogorodice, svetitelja i anđela nastao je u 8. veku u Vizantiji i trajao je do 9. veka.
Neslaganje na nivou imperije
Ova rasprava je mnoge stajala života a protivnici su smatrali da je slikanje ikona skrnavljenje duhovnih vrednosti svetih ličnosti pa su ih izvrgavali ruglu i uništavali.
Smatra se da je u tom periodu spaljeno na hiljade ikona.
Neslaganje oko ovog pitanja podignuto je i na nivo imperije čiji su vladari bili podeljeni – neki na strani ikonoboraca, a drugi su bili protiv njih.
Poštovanje ikona – molitvena veza sa svetiteljem
Nikejski vaseljenski sabor, održan krajem 8. veka, odobrio je slikanje i poštovanje ikona obrazloživši da molitva pred svetim likom ne znači klanjanje ikoni već da ona teži molitvenoj povezanosti sa svetiteljem, koji je oslikan.
Kao uspomenu na ove događaje i kanone prihvaćene u vreme nepodeljene hrišćanske crkve, u većini pravoslavnih crkava zadržan je običaj da se u Nedelju pravoslavlja iznose ikone iz hramova i nose u litijama kroz naselja.
Po povratku u hramove obavlja se – Čin pravoslavlja, kada se u jednoj od najsnažnijih molitvi koja se služi samo jedanput godišnje moli za mir i jedinstvo crkve i povratak onih koji su odstupili od pravoverja.
Izvor: RTV