Regija Centralne Šumadije zauzima centralni prostor Srbije te se tako i nalazi na raskrsnici prirodnih komunikacija.
Tokovi reka Kolubare, Gruže, Zapadne Morave i Ibra su Centralnu Šumadiju povezivali sa Zapadnim i Južnim oblastima sadašnje Srbije. Drugi prirodni komunikacioni putevi kretali su se Lepenicom i Jasenicom, koje su pritoke Velike Morave i time Centralnu Šumadiju povezivala sa Severnim oblastima.
Početkom holocena dešavaju se velike klimatske promene koje bazično utiču na karakterne odlike kultura i stvaranje optimalnih uslova za početke neolitizacije Centralnog Balkana a time i Centralne Šumadije.
Najstarija naselјa ranog neolita formirana su u dolinama reke Gruže i Lepenice a najznačajniji lokaliteti iz tog period koji su do sada istraženi su Grivac, Divostin, Banja (kod Aranđelovca), Kusovac i lokalitet Česta u Dobrovodicama na obodu Velike Morave.
Počeci neolitizacije Centralne Šumadije se po apsolutnoj hronologiji opredelјuju u 7.milenijum pre nove ere. Osovne karakteristike kulturnih promena ovog perioda su domestifikacija životinja i kultivacija bilјaka a pre svega pšenice. Ove pojave su za glavnu posledicu imale formiranje sedentarnog načina života i ekonomike tih zajednica.
Stambeni objekti u najranijim fazama neolita su zemuničnog tipa sa jednom ili više ćelija. Tipično za najraniju kulturu Starčevo je velika produkcija keramičkog materijala u odnosu na broj naselјa i veličinu populacije. U okviru ove faze neolita ne uočava se organizacija stambenih objekata. U Starčevačkoj kulturnoj etapi nepobitno su utvrđeni začeci kulta koji ima osnovne karekteristike plodnosti.
Na većini neolitskih lokaliteta Centralne Šumadije konstatovana je pojava superponiranih naselјa sa kulturnim horizontima Starčevačke i Vinčanske kulture.
Karakteristično je da su Vinčanska naselјa brojnija od Starčevačkih i prostiru se na velikim površinama od nekoliko hektara do nekoliko desetina hektara a stambeni objekti Vinčanske kulture su nadzemnog tipa. U ranim etapama zastuplјeni su jednoćelični i dvoćelični objekti manjih dimenzija. U mlađim etapama stambeni objekti su znatno većih dimenzija sa više prostorija i kompleksnijim etažama.
Kult u Vinči postaje kompleksniji što se najviše ogleda u standardizaciji objekata i instrumenata kulta i formama i ritualnim radnjama.
Period starijeg i mlađeg neollita u Centralnoj Šumadiji pokriva hronološki period od kraja 7 do 4 milenijuma pre nove ere.
Neolitske kulture Starčevo i Vinča na teritoriji Centralne Šumadije odigrale su vrlo značajnu ulogu u neolitizaciji Centralnog Balkana.
Istorijat istraživanja
Arheološka istraživanja neolita Centralne Šumadije započinju istraživanjem lokaliteta Dizalјka kod Aranđelovca početkom 20.veka. Ozbilјna i kompleksnija istraživanja kreću 50-tih godina 20.veka, rekognosciranjima V.Fewkesa i Miodraga Grbića.
1952.godine registrovano je veliko naselјe u Resniku kod Kragujevca sa kulturnim horizontom Vinča-Tordoš i Vinča-Pločnik.
Iste godine započinju i arheološka istraživanja u Grivcu koja traju tokom 50tih godina 20.veka u više kampanja. Rezultate tih istraživanja objavlјuje Branislav Gavela u stručnoj literaturi.
1962.godine započinje veliki Jugoslovenski projekat u okviru koga se istražuje Divostin, Grivac, Kusovac, Dobrovodica i Banja. Tokom tih multidisciplinarnh istraživanja primenjena je najsavremenija tehnologija tog doba (geofizika i kompjuterska obrada podataka). Krajnji reziltat tih radova je objavlјivanje monografije ² DIVOSTIN AND THE NEOLITHIC OF CENTRAL SERBIA² autora Dragoslava Srejovića i Alan-a McPherron-a 1988.godine.
Osamdesetih godina tokom više kampanja istraživana su naselјa Grivac i Kusovac pod rukovodstvom Milenka Bogdanovića, koja finansira odelјenje SANU u Kragujevcu. Rezultate ovih istraživanja objavlјuje Milenko Bogdanović u okviru monografije ²GRIVAC, NASELjE PROTOSTARČEVAČKE I VINČANSKE KULTURE², 2004.godine.
Broj do sada istraženih neolitskih lokaliteta na teritoriji Centralne Šumadije je preko 50.
Izložba ima za cilј prezentaciju pokretnog arheološkog materijala, arhitekture, rekonstrukciju duhovnog i socijalnog života. Izložba je pre svega posvećena mladima kako bi se što bliže upoznali sa epohom neolitika. U tom cilјu urađene su idealne rekonstrukcije arhitekture, ambijentalnih celina, odeća, nakita i figura kako bi se publici životnije približila epoha neolitika.