Gradski urbanista: Apsolutno nejasno na osnovu čega je Kragujevac degradiran u predlogu PPRS

Kragujevac je u proceduri javnog uvida u Nacrt Prostornog plana Republike Srbije 2021-2035 (PPRS) Ministarstvu gradjevinarstva, saobraćaja i infrastrukture dostavio svoje sugestije i komentare na planska rešenja, a koja se direktno odnose na planski razvoj grada i njegovog regionalnog područja uticaja. U primedbama kojima se objašnjavaju efekti „razvoja urbanog sistema Republike Srbije na grad Kragujevac i šire regionalno područje“ kaže se da je „apsolutno nejasno na osnovu čega je grad Kragujevac degradiran u rangu u odnosu na prethodne planove iz 1996. i 2010. godine“.

U primedbama, za koje je najzaslužniji glavni gradski urbanista Ivan Radulović, podseća se i da je Prostorni plan Republike Srbije (PPRS) iz 1996.godine Kragujevac prepoznao kao jednog od šest makroregionalnih centara Srbije, a PPRS iz 2010. kao funkcionalno urbano područje (FUP) nacionalnog ranga (s tim što je ostavljena mogućnost da se detaljanijim istraživanjem na nivou Regionalnog prostornog plana (RPP) ovaj rang unapredi na nivo FUP-a međunarodnog značaja sa preko 250.000 stanovnika. To je i urađeno i potvrđeno u RPP Šumadijskog, Moravičkog, Raškog i Rasinskog upravnog okruga).

• Nejasno je i koji su to negativni trendovi u međuplanskom periodu (2010-2020.god.) uticali na to da centar Šumadije ovim Nacrtom PPRS izgubi svoj rang, koji je do sada delio sa Novim Sadom i Nišom, i dođe u rang Leskovca i Zrenjanina.
  ­

Nije jasno, upozorava glavni gradski urbanista Radulović ni zbog čega je Kragujevac u poziciji centara stavljen ispod takozvane zapadnomoravske aglomeracije.

• Udaljenost Kragujevca i Kraljeva (pa samim tim i mogućnost formiranja aglomeracije) približna je udaljenosti Kraljeva od Čačka, odnosno Kruševca, sa kojima formira aglomeraciju. Pri tome, zapostavljena je šumadijsko-ibarska osovina razvoja, tradicionalni pojas razvoja središnje i zapadne Srbije, na potezu Beograd – Šumadija – Kosovo/C.Gora, koja povezuje Beogradsko metropolsko područje preko Mladenovca i Topole, sa Kragujevačkom aglomeracijom i Kraljevom, a dolinom Ibra i sa Raškom i Novim Pazarom, odnosno K.Mitrovicom. Princip primenjen kod zapadnomoravske aglomeracije (koja prati zapadnomoravsku osovinu razvoja), mogao je biti primenjen i kod šumadijsko-ibarske osovine (uključujući i „lepenički krak“, koji Kragujevac povezuje sa velikomoravskom osovinom razvoja i Moravskim trograđem), koja bi formirala aglomeraciju sa više od 500.000 stanovnika, a povezala bi velikomoravski i zapadnomoravski pojas republičkog razvoja.
  

­Jedna od nejasnoća u nacrtu razvoja Srbije do 2035. godine je i zbog čega je Kragujevac, kao centar Šumadije, prepoznat samo kao sastavni deo šumadijskog pojasa.

• Izgradnjom autoputa od Kragujevca do koridora X, ovaj prostor je gotovo spojen sa velikomoravskim pojasom razvoja. Najavljena izgradnja autoputske veze Kragujevca sa autoputem Pojate-Preljina (u izgradnji) uticaće i na integrisanje Kragujevca i zapadnomoravskog pojasa razvoja (i spajanje šumadijskog sa ibarskim pojoasom). Ovako pomatrano grad Kragujevac nije izdvojena enklava, već regionalni centar idealno postavljen na svim razvojnim pravcima centralne Srbije.
  

Kragujevačka vlast smatra da je „neophodno da se gradu Kragujevcu vrati/afirmiše i čak unapredi prethodno stečeni status regionalnog centra, definiše zona urbane alomeracije i izvrši povezivanje na dominante osovine razvoja Srbije“:

• Zbog svog strateškog značaja, ekonomskog uticaja (koji je jedan od najvećih u Srbiji), saobraćajne povezanosti, kulturno-istorijske utemeljenosti, turističke atraktivnosti i razvojne potentnosti, u urbanom sistemu Srbije, Kragujevac u novom PPRS treba da bude u rangu Niša i Novog Sada, gde je i do sada pripadao.

Tekst je objavljen u okviru projekta „Prostorni plan Srbije – A gde je Kragujevac“, kojim će serijom tekstova Glas Šumadije pokušati da rasvetli položaj Kragujevca u novim planskim dokumentima Republike Srbije, kao i pravce razvoja grada. Projekat je podržao grad Kragujevac.