Međunarodni dan Roma je dan proslave romske kulture i podizanja svesti o problemima s kojima se Romi suočavaju. Dan je službeno bio proglašen 1990. godine u mestu Serock u Poljskoj, mestu četvrtog Svetskog romskog kongresa Međunarodne romske unije (IRU), u spomen na prvi veći međunarodni susret romskih predstavnika koji je održan u Chelsfieldu kraj Londona od . do12. aprila 1971. godine. Na tom je kongresu donesena odluka o romskoj himni za koju je izabrana pesma „Đelem, đelem” (romski: Išao sam, išao) i odluka o zastavi za koju je odabrana plavo-zelena dvobojnica s crvenim točkom u sredini, simbolom napretka i pokreta, ali i migracije Roma tokom istorije.
I sama istorija Roma i njihove zajednice u našem gradu veoma je duga i bogata.
Romi, kako je prvi put zabeleženo naseljavaju Kragujevac u vreme turske vladavine. Na prostoru danšnjeg Kragujevca se u podacima s kraja 16. veka, navodi naseljavanje 12 romskih porodica, od kojih je pola bilo hrišćana a pola muslimana. Tokom 19. veka, novi naseljenici, koji dolaze od 1804. godine u sam grad bili su naseljeni u varoši, na mestu gde je bio Šanac Kragujevac.
Romska međunarodna zastava
Kasnije su raseljeni u naselje Palilule, u blizini fabrike konzervi – naselju Licika i u manjem broju u Sušicu. Njihovo selo u ovom delu Šumadije bilo je Trmčište koje takođe kasnije raseljeno. Sem njega živeli su još i u 39 naselja u slivu Lepenice. U četiri kragujevačka sela imali su svoje zasebne krajeve ili naselja: u Jabučju, Korićanima, Kormanu i Mironiću, a u ostalim naseljima živeli su sporadično. Veliki broj njihovih porodica doseljavan je privremeno, a kasnije su od njihovih tadašnjih nomadskih čergi postala stalna staništa. U najvećem broju su bili kovači i svirači, ređe koritari i džambasi, koji su se bavili prodajom konja i stoke. Porodice Roma, koje su se kretale po naseljima u slivu Lepenice, iz najčešće su se bavili kovačkim zanatom, zatim su bili svirači i često sluge, a u to vreme bavili su se i prosjačenjem. Najviše ih je u Kragujeva bilo doseljenih iz Jasenice, Bosne, Osanice, Resave, Gruže, Timoka…
U crkvenim letopisima je zabeleženo da je 3, jula 1897. godine njih 400 pokršteno na treći dan Svete Trojice, u Staroj crkvi. Krstio ih je nakon četiri godine priprema sveštenik Mihailo Jakovljević. Početkom 20. veka, ovdašnji Romi slavili su po istraživanju Todora Radivojevića (istraživača porekla stanovništva) najviše: Svetu Petku, Svetog Nikolu, a u manjem broju Svetog Vasilija, Đurđevdan, Aranđelovdan, Mitrovdan i Svetog Jovana.
Kao i ostali Kragujevčani, Romi su doživeli veliko stradanje u oktobarskoj tagediji 1941. godine kada je veliki broj pripadnika ove etničke grupe stradao u masovnom streljanju stanovnika grada u Šumaricama.
Po popisu iz 2001. godine kao Romi se u našem gradu izjašnjavalo samo 1.154 stanovnika, ali se procenjuje da je romska populacija daleko brojnija i, po podacima romskih organizacija, iznosi oko 16.000 ljudi. Najviše ima Tamara, Arlija, i kućevnih Roma, koji su se socijalizovali sa sredinom u kojoj žive i govore pretežno srpski jezik, dok romski govore iskuljučivo oni koji žive u romskim naseljima, van centra grada. Po veri se dele na pravoslavne i muslimane, s tim što je kragujevačkih Roma najviše pravoslavnih, dok su Romi muslimani došli kao raseljena lica sa Kosova i Metohije (oko 4.000) nakon bombardovanja 1999. godine. Danas Romi u gradu pretežno žive u devet naselja. Najviše u gradskim krajevima kao što su Licika, Palilula, Bresnica, Kolonija, Aerodrom, Sušica, Stanovo, Kozujevo, kao i u divljim naseljima, koja su improvizovana, bez kuća i infrastrukture, a stanuju i u svim drugim delovima grada. Romi su naseljeni u većem broju u selima: Mečkovac, Korman, Erdeč, Grošnica i Ilićevo.
Stari zanati kojima su se tradicionalno bavili tokom 20. veka: kovački, limarski, bravarski, obućarski, popravka kišobrana, čišćenje cipela, oštrenje noževa… su donekle napušteni, a danas se bave svim zanimanjima, kao i njihovi sugrađani, s tim da sviranje muzičkih instrumenata (violina, bas, gitara, kontrabas…) ostaje kao jedno od njihovih tradicionalnih zanimanja. U našem gradu poznati su sportisti, fudbaleri i bokseri, a njihov fudbalski klub „Zvezda” ima dugu i predrtanu tradiciju.
Tradicionalno, svake godine ovdašnji Romi u februaru mesecu održavaju Bal Roma, kao i praznik isceliteljke i zaštitnice Bibije koji se proslavla u Liciki i Pailuli druge ili treće nedelje uskršnjeg posta. Danas, preko 70% njih slavi Svetog Nikolu, a od krsnih slava obeležavaju još i Svetog Stefana, Aranđelovdan, Svetog Vasilija, Sveta Tri Jerarha, Pavlovdan, koji se slavi i kao litija u naselju Licika kod zapisa i Đurđevdan, koji se takođe slavi i kao litija (ispred kuća se lože vatre i peku jagnjići) i dr. slave. Od zanatskih slava među njima najzastupljenija je kovačka slava Sveti Atanasije.